Szopka

Makieta lub diorama przedstawiająca wyobrażenie miejsca narodzin Jezusa Chrystusa (stajni, jaskini lub groty). Sceny obrazują moment przybycia pasterzy lub Trzech Mędrców. W każdej szopce znajduje się mały Jezus, Maria oraz Józef. Najczęściej elementem szopki polskiej są także postaci Trzech Mędrców, pasterzy, a także bydło (wół i osioł - zob. Iz 1,3) i owce, Gwiazda Betlejemska, anioły.

 Tradycja szopek kolędniczych wywodzi się od obnośnych teatrzyków kukiełkowych i ludowych jasełek, które z kolei mają swoje źródło w kościelnych misteriach średniowiecznych^. Szopki różnią się konstrukcją, doborem postaci czasem wystawiania w zależności od regionu świata, z którego pochodzą np. szopka neapolitańska (od 8 XII), szopka krakowska (pierwszy czwartek grudnia).

   Świąteczna szopka, obecna jest w tradycji Świąt Bożego Narodzenia zarówno pod postacią miniatury, jak również w rzeczywistym wymiarze. Tradycyjna szopka bożonarodzeniowa przedstawiana jest zazwyczaj w formie stajenki,
niemniej warto zauważyć, iż niekiedy konstruowana jest również w charakterze jaskini bądź też groty. No dobrze, wiemy już jak „z zewnątrz” przedstawia się szopka Wigilijna, ale co jest w jej wnętrzu? Otóż w środku szopki bożonarodzeniowej znajdujemy oczywiście figury przedstawiające postaci małego Jezusa Chrystusa, Najświętszej Marii Panny oraz świętego Józefa. Ponadto w szopce ujrzymy również figury przedstawiające Trzech Mędrców ze Wschodu, czyli po prostu Trzech Króli, prowadzącą ich do szopki Gwiazdę Betlejemską, skrzydlate Anioły oraz pasterzy i towarzyszące im owce oraz bydło. Warto dodać, iż niekiedy bożonarodzeniowa szopka jest aranżowana z udziałem „żywych” osób i zwierząt.

 Za samego twórcę bożonarodzeniowej szopki powszechnie uznany jest święty Franciszek z Asyżu, który to poczynił istotne zmiany w kształcie dotychczasowej szopki wigilijnej.

  W 1223 roku, po otrzymaniu uprzedniego przyzwolenia od papieża Honoriusza III, święty Franciszek w pustelni Greccio, należącej do hrabiego Giovanniego Velito, przygotował niezwykłą inscenizację wydarzeń mających miejsce w noc Narodzin Syna Bożego. Otóż po uprzednim zwołaniu okolicznych mieszkańców, na terenie pustelni ustawione zostały świece i pochodnie, jak również żłóbek oraz żywe zwierzęta. Nad samym żłóbkiem natomiast, odprawiona została Msza Święta, natomiast sam konstruktor inscenizacji, diakon święty Franciszek, podjął się radosnego odśpiewania Ewangelii.

  Ten piękny, zapoczątkowany przez świętego Franciszka zwyczaj, szybko zyskał na popularności w niemal każdym zakątku Europy, niemniej szczególnie propagowany był on przez zakony Franciszkanów i Dominikanów.

  Warto zauważyć, iż wraz z upływem czasu szopka wigilijna poddawana była coraz to nowym rekonstrukcjom. Zmiany obejmowały między innymi elementów wystroju, rzadko natomiast ingerowano w występujące w inscenizacjach postaci. Niemniej to właśnie wiek XVIII we Włoszech uznawany jest powszechnie za okres najpełniejszego rozkwitu szopek wigilijnych, i to właśnie w tym kraju szopki wigilijne tworzone były z ogromnej ilości figurek wytapianych z wosku, bądź też  konstruowanych z terrakoty, a następnie zdobiły one swą postacią przestrzenie ruin czy też grot.